Rolfok voor een zeilboot zoals Centaur of Polyvalk
De rolfok maakt het zeilen eenvoudiger én veiliger. Zeker een rolfok voor een zeilboot zoals Centaur of Polyvalk zorgt voor meer gemak én veiligheid.
Lees hier wat je nodig hebt om een Rolfok voor een zeilboot zoals de Centaur of Polyvalk te installeren op je eigen kielboot.
Rolfok
Een rolfok is een systeem waarmee het voorzeil gemakkelijk ingerold kan worden. Het rolsysteem maakt het mogelijk de fok of genua vanuit de kuip op te rollen.
Veiligheid
Zeilen is gelukkig een sport voor iedereen! Voor jong en oud, vitaal en minder vitaal, meer of minder validen. Als een hellend en glad voordek van een Centaur, BM-er of Valk niet de plaats is waar je jezelf erg zeker voelt, is een rolfok een uitkomst! De rolfok maakt het zeilen veiliger omdat het niet meer nodig is het voordek te betreden om je voorzeil te strijken.
Inhoundsopgave
Gemak van een rolfok
Zelf installeren
Rolfok onderdelen
Fok met leuvers ombouwen tot rolfok
Rolfok voor open zeilboot of catamaran tot ca 5m
Rolfok zeilboot en kleine kielboot tot ca 5m
Rolfok zeilboot en kleine kielboot tot ca 6m
Rolfok kleine kielboten tot ca 7m
Rolfok open kielboten tot ca 9m
Rolfok kielboten oprollen rond voorstag (tot ca 9m)
Rolfok kieljachten tot ca 9m
Aanpassingen voorzeil
Aanpassingen voorstag
Tip: rolrichting
Zeilen opgerold achterlaten
Eindloze furlers
Gemak van een rolfok
Tijdens het manoeuvreren van de zeilboot zijn de zeilen je “motor”. Zeker als je niet over een echte motor beschikt, is het aanmeren van een zeilboot als de Centaur of Polyvalk een uitdaging. Het snel in- en uitrollen van het voorzeil kan het manoeuvreren veel gemakkelijker maken omdat de boot met een ingerold voorzeil beter en langer in de wind blijft liggen, je meer overzicht hebt zonder een klapperende fok en de rolfok weer snel uitgerold kan worden zodra je wat vaart te kort komt.
Zelf de rolfok installeren
Zelf een rolfok op een open zeilboot installeren is met de huidige rolsystemen zeker mogelijk! In veel gevallen kunnen zelfs de huidige zeilen gebruikt worden en soms is het niet eens nodig om het voorstag aan te passen.
Rolfok onderdelen
Een rolfok systeem bestaat vaak uit de volgende onderdelen:
- trommel
- top swivel of top wartel
- furling line
- geleideblokken voor de furling line
- furling line klemmen
Onderstaande afbeelding geeft een schematisch overzicht van de onderdelen die nodig zijn voor een rolfok op een open zeilboot, kleine kielboot of open catamaran.
Wil je de fok van je boot kunnen oprollen, heb je in principe dus alleen bovenstaande onderdelen nodig. Als je fok momenteel geen leuvers heeft, en je hebt boven en onder je fok voldoende ruimte voor respectievelijk de wartel (in dit schema RF1247 – Ronstan Wartel met vork) en de trommel (in dit schema RF1246 – Ronstan rolfok trommel), kun je het rolfoksysteem eenvoudig zelf installeren.
Je kunt op een kleine boot zelf snel een rolfok installeren zonder aanpassingen als:
- De fok geen leuvers heeft
- Er boven de fok voldoende ruimte is voor de top wartel
- Er onder de fok voldoende ruimte is voor de trommel
- Er achter het voorstag voldoende ruimte is om de trommel te bevestigen (chain plate in het schema)
Hieronder hebben we voor verschillende boten een aantal goede opties voor wat betreft de rolfok voor een zeilboot op een rij gezet. Is het niet helemaal duidelijk, of wil je graag persoonlijk advies, neem dan contact op door op onderstaande knop te klikken:
Iets niet duidelijk? Stel hier je vraag.
Fok met leuvers ombouwen tot rolfok
Veel open zeilboten en kleine kielboten hebben een fok met zogenaamde leuvers die aan het voorstag bevestigd worden. Dit systeem beperkt de mogelijkheid tot het gebruik van een rolfok enigszins, maar het is niet onmogelijk om een rolfok systeem te gebruiken.
Lees hieronder meer over het installeren van een rolfoksysteem voor een fok of genua met leuvers.
Heb je een fok met leuvers op je open zeilboot of kleine kielboot (tot ca 7m) en wil je deze kunnen oprollen, heb je naast de zaken beschreven onder het kopje Rolfok onderdelen
een externe staalkabel nodig. Deze kabel moet ca 80mm langer zijn dan het voorlijk van je fok of genua en dient als verbinding tussen trommel en top wartel. Verder geldt ook nu dat je boven en onder je fok voldoende ruimte voor respectievelijk de top wartel (in dit schema Barton bt358 gelagerde top wartel) en de trommel (in dit schema Barton bt356 rolfok trommel tot 9m2 – 95mm), nodig hebt.
Je kunt op een kleine boot zelf snel een rolfoksysteem voor een fok met leuvers installeren als:
- De fok met leuvers voorzien wordt van een externe staalkabel
- Er boven de fok voldoende ruimte is voor de top wartel
- Er onder de fok voldoende ruimte is voor de trommel
- Er achter het voorstag voldoende ruimte is om de trommel te bevestigen
Externe staalkabel voor fok met leuvers
De externe staalkabel wordt bij een rolfok systeem voor een fok of genua met leuvers gebruikt als verbinding tussen de rolfok trommel en de top wartel. Bovendien wordt hieraan het voorzeil middels de leuvers bevestigd zoals in onderstaande afbeelding te zien is.
Oprollen fok met leuvers rond externe staalkabel
Wanneer de rolfok trommel gaat draaien door aan de rolfok lijn te trekken, draait de top wartel via de externe staalkabel mee. De fok met leuvers wordt dan rond deze externe staalkabel opgerold.
De rolrichting is bij dit systeem van belang omdat de juiste draairichting de levensduur van de externe staalkabel aanzienlijk kan verlengen. Lees meer hierover onder het kopje: Tip: rolrichting
Praktijkvoorbeeld rolfok met leuvers Centaur
Ben, één van onze trouwe klanten, is zo vriendelijk geweest om een aantal foto’s van zijn Centaur en het recent gemonteerde Harken 435 rolfoksysteem op te sturen.
Deze foto’s geven een goed beeld van de verhoudingen van dit rolfoksysteem aan boord van de Centaur.
Op onderstaande afbeelding is een close up van de Harken 435 rolfok trommel te zien.
De volgende afbeelding toont de top van de uitgerolde fok met leuvers en de topwartel van het rolfoksysteem. Let daarbij ook op de zogenaamde disc spacer die als afstandhouder tussen de rolfok en de voorstag dient. Deze disc spacer is een schijf die men eenvoudig zelf kan maken van multiplex of kunststof en die eerder in dit artikel ook schematisch weergegeven wordt onder het kopje “Externe staalkabel voor fok met leuvers”.
Het rolfoksysteem dat Ben gebruikt op zijn Centaur is van hoge kwaliteit en onderhoudsarm.
Lees meer over de Harken furler nr 435
Rolfok voor open zeilboot of catamaran tot ca 5m
Dit zijn een aantal voorbeelden van rolfoksystemen die geschikt zijn voor kleine zeilboten en catamarans tot ca 5m.
Rolfok trommel kleine zeilboot
Deze trommel is een goede optie voor kleine open zeilboten en catamarans.
Rolfok zeilboot en kleine kielboot tot ca 5m
Harken 434 rolfok systeem kleine zeilboot
Dit rolfok systeem van Harken is een goede optie voor een kleine zeilboot.
Tot ca 5m: Harken furler nr 434
Om het Harken 434 rolfoksystemen te kunnen gebruiken, moet de fok of genua voorzien zijn van een 1×19 staaldraad in het voorlijk. De uiteinden hiervan (tophoek en halshoek) dienen voorzien te zijn van stevig vernaaide oogkousen. De meeste kleinere jachten en zeilboten gebruiken standaard dergelijke zeilen.
Let op: is de huidige fok voorzien van pees en leuvers in in het voorlijk, dienen deze door een zeilmaker vervangen te worden voordat je de bovenstaande rolfoksystemen kunt gebruiken.
Rolfok zeilboot en kleine kielboot tot ca 6m
Deze rolfoksystemen zijn geschikt voor zeilboten en kleine kielboten tot ca 6m. Een Volksboot 480 of Vijheid zijn bekende voorbeelden van zeilboten met een lengte van rond de 6m.
Harken 435 rolfok systeem kleine zeilboot of kielboot
Dit rolfok systeem van Harken is een goede optie voor een kleine kielboot.
Tot ca 6m: Harken furler nr 435
Om het Harken 435 rolfoksystemen te kunnen gebruiken, moet de fok of genua voorzien zijn van een 1×19 staaldraad in het voorlijk. De uiteinden hiervan (tophoek en halshoek) dienen voorzien te zijn van stevig vernaaide oogkousen. De meeste kleinere jachten en zeilboten gebruiken standaard dergelijke zeilen.
Let op: is de huidige fok voorzien van pees en leuvers in in het voorlijk, dienen deze door een zeilmaker vervangen te worden voordat je de bovenstaande rolfoksystemen kunt gebruiken.
Rolfok kleine kielboten tot ca 7m
Deze rolfoksystemen zijn geschikt voor kleine kielboten tot ca 7m. Een Centaur of Polyvalk zijn bekende voorbeelden van kielboten met een lengte van net onder de 7m.
Rolfok systemen voor dergelijke kielboten zijn zodanig gemaakt dat deze een hogere breeksterkte hebben omdat de boten zwaarder zijn dan de eerder genoemde open zeilboten. Natuurlijk zijn ook de zeilen vaak groter. Om deze te kunnen oprollen zijn ook grotere en sterkere rolfok trommels nodig.
Harken rolfok systeem 436
Dit Harken rolfok systeem is geschikt voor kleine kielboten tot ca 7m (let op de benodigde werkbelasting).
Meer info en prijs: Harken rolfoksysteem
Ook voor het Harken 436 rolfoksystemen moet de fok of genua voorzien zijn van een 1×19 staaldraad in het voorlijk. De uiteinden hiervan (tophoek en halshoek) dienen voorzien te zijn van stevig vernaaide oogkousen. De meeste kleinere jachten en zeilboten gebruiken standaard dergelijke zeilen.
Let op: is de huidige fok voorzien van pees en leuvers in in het voorlijk, dienen deze door een zeilmaker vervangen te worden voordat je de bovenstaande rolfoksystemen kunt gebruiken.
Ronstan rolfok trommel RF1246
Dit Ronstan rolfok systeem is geschikt voor kleine kielboten tot ca 7m (let op de benodigde werkbelasting).
Dit systeem is eenvoudig zelf te installeren en kan gebruikt worden in combinatie met een fok zonder (of gedemonteerde) leuvers.
De enige voorwaarden om dit systeem te kunnen installeren zijn:
- de trommel moet voldoende ruimte hebben op de voorstagputting achter het voorstag. Deze trommel heeft een diameter van 114mm dus er moet zo’n 60mm ruimte zijn tussen het voorstag en het achterste gat op de voorstag putting rail.
- de totale hoogte van trommel RF1246 (114mm hoog), wartel RF1247 (hoogte 90mm) en het voorlijk van je fok moet kleiner zijn dan de afstand tussen voorstgputting en hoogste hijspunt van de fok.
Meer info en prijs: Ronstan rolfoksysteem
Rolfok open kielboten tot ca 9m
Onderstaand rolfoksysteem is een goede optie voor kleine kielboten tot ca 9m lengte. Dit soort systemen zijn weer een stapje groter dan de eerder genoemde rolfok systemen.
Harken rolfok systeem zeilboot tot ca 9m
Dit rolfok systeem van Harken is een goede optie voor een zeilboot met een lengte tot ca 9m.
Meer info en prijs: Harken furler nr 3049
Rolfok kielboten oprollen rond voorstag (tot ca 9m)
Als er niet voldoende ruimte achter de voorstagputting is om een trommel te bevestigen, kun je de trommel en de top wartel ook aan het voorstag bevestigen mits je het juiste rolfok systeem hiervoor gebruikt.
Harken biedt de zogenaamde SB fokroller HL met hijsbare valwartel (483) aan. Dit systeem is geschikt voor een maximale voorstagdiameter van 4mm.
De drum wordt tussen voorstagputting en voorstag geplaatst, de topwartel wordt tussen mast terminal en voorstag geplaatst (boven) en de hijsbare wartel wordt aan het voorstag bevestigd. Op deze manier kan het voorstag vrij draaien en kan de fok via de hijsbare wartel gehesen en gestreken worden.
Bij dit systeem is het soms wel noodzakelijk om de bestaande fok iets in te korten en afhankelijk van de lengte van het voorstag moet in sommige gevallen ook het voorstag een klein stukje ingekort worden.
Door op onderstaande link te klikken kun je de handleiding van dit rolfoksysteem openen en meer spcifieke informatie hierover lezen.
Rolfok kieljachten tot ca 9m
Kieljachten met een kleine kajuit zijn vaak nog iets zwaarder dan open kielboten. Om die reden moeten de rolfoksystemen ook grotere krachten kunnen weerstaan. Onderstaand rolfoksysteem is een goede optie voor kleine kieljachten tot ca 9m lengte. Dit soort rolfoksystemen maken gebruik van een profiel rond het voorstag met een groef voor het invoeren van het voorzeil. Daarom is in veel gevallen een aanpassing van de fok of genua noodzakelijk om een dergelijk rolfoksysteem te kunnen gebruiken.
Harken rolfok systeem kieljacht tot ca 9m
Dit rolfok systeem van Harken is een goede optie voor een kieljacht met een lengte tot ca 9m.
Meer info en prijs: Harken ESP Unit 0 Furling System 7320.10
Aanpassingen voorzeil
Kleine rolreefsystemen vereisen afhankelijk van het zeil, vaak geen aanpassingen aan het voorzeil.
Staalkabel in voorlijk
Als het voorzeil voorzien is van een 1×19 staaldraad in het voorlijk, waarbij de ogen van halshoek en tophoek stevig ingenaaid zijn, is een aanpassing van het voorzeil niet nodig.
Leuvers
Wanneer het voorzeil voorzien is van leuvers, moet het zeil vaak aangepast worden door een zeilmaker zodat er een staalkabel in het voorlijk geplaatst wordt en de leuvers verwijderd worden.
Bij kleinere open kielboten tot ca 7m kun je ook kiezen voor het behouden van je leuvers. In dat geval heb je een externe staalkabel nodig. Daar wordt de fok of genua omheen gerold. Onderstaande afbeelding geeft dit schematisch weer.
Rolsysteem met profiel
Zodra het rolsysteem voorzien is van een profiel (een soort aluminium buis die om het voorstag geplaatst wordt) moeten de zeilen wél aangepast worden. In dat geval zouden de leuvers vervangen moeten worden door een 4-5mm pees. Deze pees wordt vervolgens in het profiel getrokken en vormt de verbinding tussen voorstag(profiel) en zeil.
Aanpassingen voorstag
Afhankelijk van de voorstaglengte en de speling die er is voor wat betreft verlengen van het voorstag, kunnen sommige rolfok systemen op kleine opten boten en kleinere kielboten zonder aanpassing van de voorstaglengte geïnstalleerd worden.
Ideaal is echter als het bestaande voorstag ingekort wordt. De som van de hoogte van de rolfok trommel en de rolfok top wartel is dan de lengte die van het voorstag af zou moeten.
Wellicht is dit een goed moment om het voorstag te vervangen? De prijs van een nieuw voorstag valt vaak erg mee. wil je hier meer over weten, neem dan gerust contact met ons op.
Tip: rolrichting
Bij het oprollen van de rolfok is het goed om de keuze van de rolrichting te baseren op twee aspecten:
- UV-bescherming voorzeil: zorg dat na het oprollen van de fok, de UV-bescherming aan de buitenkant zit.
- Torsi richting voorlijk kabel / voorstag kabel: veel staalkabels hebben een torsi richting. Zorg dat het oprollen van de rolfok in dezelfde richting gebeurt om te voorkomen dat de kabel na verloop van tijd ‘open’ gedraaid wordt.
Zeilen opgerold achterlaten
Omdat het oprollen van zeilen zo eenvoudig is, wordt de boot vaak met het opgerolde zeil in de haven achtergelaten. Dat is in principe geen probleem, als de boot echter een langere periode niet gebruikt wordt, is het verstandig om een beschermhoes over de rolfok te trekken. Deze beschermt met name tegen UV-straling die de zeilen op langere termijn sterk kan beschadigen.
Rolfokhoezen
Bescherm de rolfok tegen beschadigingen en UV-straling door een hoes te gebruiken. Dit soort rolfokhoezen zijn zo ontworpen dat deze gedurende langere tijd kunnen blijven hangen. De hoes wordt met een val langs de opgerolde fok omhoog getrokken en met de ingebouwde lijnen strak rond de rolfok gespannen zodat geklapper in de haven voorkomen wordt.
Eindloze furlers
De hiervoor genoemde rolfok systemen zijn allemaal systemen met een trommel waarop de rolfok lijn, of furling line opgerold wordt, zodra het zeil uitgerold wordt. Er bestaan ook rolfoksystemen waarbij gebruik wordt gemaakt van een eindloos gesplitste lijn. Dit type rolsystemen wordt vaak gebruikt voor het oprollen van stagzeilen.
Gennakers oprollen
Ook gennakers kunnen opgerold word waardoor het gebruik van dergelijke grote zeilen ook voor een kleine bemanning goed te doen is. We hebben eerder een artikel hierover geschreven op deze pagina: Gennaker en Code-0 top down Harken Reflex Furlers
Vragen? Vraag!
Heb je meer vragen over rolfok systemen of zoek ja naar een specifieke furler voor tourboten of wedstrijdboten? Of heb je zelf goede of slechte ervaringen met een bepaald type rolfok systeem? We horen het graag! Geef onderaan deze pagina je vraag of opmerking aan ons door!
Dankjewel voor dit artikel over de rolfok voor kleinere zeilboten. Ik vraag me af hoeveel gemakkelijker het inrollen van het zeil hierdoor wordt. Je hebt toruwens gelijk dat het aanmeren van een zeilboot niet altijd een makkelijke opgave is. Ik improviseer dit onderdeel toch altijd een beetje.
Hallo Pim,
leuk dat je reageert! Het inrollen van een zeil gaat heel eenvoudig met een rolfok voor een zeilboot. En het kan natuurlijk ook alleen maar als je over een rolreefsysteem beschikt.
Wat vaak wel verkeerd gedaan wordt is dat de fokkeschoot of genuaschoot niet voldoende gevierd (losgelaten) wordt tijdens het inrollen. Waardoor het zeil strak gaat staan en niet meer (gemakkelijk) ingerold kan worden. Ook als er veel wind staat, wordt het moeilijker om een voorzeil in te rollen. Als het onverhoopt helemaal niet lukt, is het verstandig om af te vallen to ruime wind. Hierdoor neemt de schijnbare wind af en wordt het veel eenvoudiger om de fok of genua in te rollen.
Als je meer vragen hebt, horen we dat graag!
Goedemorgen,
Ik heb een px 15 open zeilboot 4,5 meter.
Wil de fok vervangen door een rolfok van ronstan. Fok heeft geen leuvers.
Mijn vraag is of de voorstag ook ingekort moet worden? En of ik voor de rest nog aanpassingen moet doen aan de fok.
Hallo Oleg,
bedankt voor je bericht. Leuk dat je een vraag stelt!
Het is niet altijd nodig om je voorzeil aan te passen. Dat is afhankelijk van de manier waarop je fok aan het voorstag bevestigd is (en of dit bevestigd is). Als je voorzeil geen leuvers heeft, kun je op een kleine zeilboot vrij eenvoudig een rolfok systeem installeren. Je hebt dan een trommel aan de onderkant en een top swivel of wartel aan de bovenkant nodig. Ik heb dit artikel onder het kopje Rolfok onderdelen enigszins aangepast en dit toegelicht. Als dit nog niet voldoende duidelijk is, horen we dat graag.